خصوصیات ویژه بنتونیت از قبیل آبگیری، تورم و افزایش حجم با جذب آب، ویسکوزیته، ظرفیت بالای تبادل یونی و باند شدن با کاتیون‌های مختلف
، آن را به ماده با ارزشی برای محدوده وسیعی از کاربردها در صنعت و سیستم‌های پرورشی و مزرعه ای تبدیل کرده است (آگنته، ٢٠٠۴؛ میازو، ٢٠٠۵).
1. جذب کننده مایکوتوکسین ها (سموم قارچي):
بنتونيت سديم همچنين توانايي بالايي براي جذب سموم قارچی بویژه آفلاتوكسين‌ها دارد. در تغذيه دام و طیور و آبزیان، بنتونيت‌ها به عنوان محافظ دستگاه گوارش عمل مي‌كنند، زیرا مایکوتوکسین ها و بویژه آفلاتوكسين‌هاي موجود در خوراک را باند كرده و جذب آن‌ها را در دستگاه گوارش حیوان، كاهش مي‌دهند( گرانت و فيليپس، 1998). با اين عمل، تأثير آفلاتوكسين‌ها بر عملكرد و نقش كبد كاهش یافته و تاثیرات منفی سموم قارچی بر رشد و نمو و سلامتی حیوان کاهش می یابد، بدون آنكه مشكلي در متابوليسم مواد معدني بوجود آيد( سانتوريو و همکاران، 1999). ميازو و همکاران(2005) نشان دادند که افزودن بنتونيت سديم اثرات منفي آفلاتوکسين B1 را کاهش داده و به طور معنيداري باعث کاهش ضایعات کبدی شد
2. افزایش راندمان جذب و بهبود ضریب تبدیل خوراک
مصرف بنتونيت سديم در جيره جوجه هاي گوشتي باعث بهبود افزايش وزن و همچنين کاهش سرعت عبور غذا در دستگاه گوارش شده و بازدهی مصرف خوراک را نیز افزايش داده است. استفاده از بنتونيت سديم در جيره غذايي طيور تخمگذار، بازده مصرف خوراک، تخمگذاري، کيفيت پوسته و اندازه تخم مرغ را بهبود داده و همچنين باعث کاهش انتشار رطوبت از مدفوع مرغ هاي لگهورن شده است.
3. جذب و کاهش آمونیاک و كاهش رطوبت بستر
در مزارع بزرگ پرورش دام و طیور حجم زیادی مدفوع و فضولات تولید می‌شود که باعث انتشار عوامل بیماری‌زا، آلودگی هوا و ایجاد بوی نامطبوع می‌شود .یکی از این گازهای مضر که باعث آلودگی محیط می‌شود، آمونیاک است. این گاز توسط باکتری‌ها و فعالیت آنزیم‌ها در مدفوع حیوانات و طیور تولید می‌شود و سپس وارد محیط اطراف حیوان شده و موجب مسمومیت حیوانات می‌شود. بنتونیت سبب جذب نیتروژن آمونیاکی و حذف اثرات مضر آن می‌شود. به همین دلیل در تصفیه فاضلاب گاوداری از آن استفاده می‌شود. به گونه ای که استفاده از ٢۵/٦ درصد بنتونیت در فاضلاب، سبب جذب ۵٠ درصد نیتروژن آمونیاکی و فسفر محلول شد(لف کورت، ٢٠٠١) .گراتا و همکاران (٢٠٠٨)، گزارش کردند که استفاده از بنتونیت در مدفوع و کود جوجه‌ها، باعث کاهش میزان قارچ‌ها می‌شود و باعث جذب آب در محيط آبي دستگاه گوارش، توليد ژل چسبنده، کاهش عبور مواد از روده، افزايش هضم و جذب مواد مغذي و بهبود عملکرد حیوان می شود.
4. جذب کننده ترکيبات مضر دیگر (فلزات سنگين و باكتريها و ..)
بنتونیت به‌عنوان یک افزودنی خوراکی، می‌تواند آلاینده‌های مختلفی از قبیل: کاسیوم رادیواکتیو (راچوبیک، ٢٠٠0)، استرونتیوم رادیواکتیو (راچوبیک، ٢٠٠0)، آفلاتوکسین‌ها و کادمیوم (گروسیسکی، ٢٠٠٠) را جذب کند و مقادیر کمتری را برای دستگاه گوارش در دسترس بگذارد. در مواردی دیگر، بنتونیت باعث جذب فلزات سنگین و باکتری‌ها و عوامل سمی و ضد تغذیه ای می شود (فیلیپس، 1999).
5. به عنوان پلت بایندر
استفاده از بنتونيت سديم در جيره طيور از سال 1956 با آزمايش کوئيزنبري رواج يافت. اين محقق از بنتونيت سديم به عنوان يك پلت چسبان استفاده كرده و بيان داشت كه پلت كردن خوراک طیور (بویژه جیره های با كيفيت پايين، مثل جيره با انرژي كم يا خوراک آسياب شده با فيبر زياد)، اثرات بسيار سودمندي را خواهد داشت.
امروزه با افزايش استفاده از خوراك‌هاي پلت شده، متخصصان تغذيه به دنبال افزايش مقاومت فیزیکی پلت می باشند. هنگاهی که گندم كمتر از 10درصد در جيره استفاده می گردد، استفاده از ساير مواد پلت چسبان مانند بنتونيت جهت افزایش کیفیت پلت ضروري است.
منابع:
.Agnote, M. 2004. Drought feeding and managing sheep. 4 th Edn. New South Wales
.Grant, P.G. and Phillips, T.D. 1998. Isothermal adsorption of aflatoxin B-1 on HSCAS clay. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 46: 599-605
Grata, K. 2008. Assessing the Mycostatic Efficiency of Urea Phosphate and urea sulphate with bentonite when used for disinfection of poultry manure. Ochrona srodowiska, 30: 45-49
.Grosicki, A. 2000. Use of bentonite to affect cadmium toxicokinetics. Mengen-und Spurenelemente . Arbeitstagung, 43: 609-614
.Lefcort,A. M. and Meisinger, J.J. 2001. Effect of adding alum or zeolit to dairy slurry on ammonia volatilization and chemical composition. Journal of Dairy Science. 84:1814-1821
.Miazzo, R., Peralta, M.F., Magnoli, C., Salvano, M., Ferrero, S., Chiacchiera, S.M., Carvalho, E.C.Q., Rosa, C.A.R., and Dalcerol, A. 2005. Efficacy of sodium bentonite as a detoxifier of broiler feed contaminated with aflatoxin and fumonisin. Poultry Science, 84:1-8
.Phillips, T.D. 1999. Dietary clay in the chemoprevention of aflatoxin-induced disease. Toxicological Science, 52: 118–126
Rachubik J. 2000. Effectiveness assessment of oral administration of bentonite or alginate in reducing the transfer of radiostrontium to tissues and organs of rats. Bulletin of Veterinary, 44: 253-258
Santurio, J.M., Mallmann,C.A., Rosa, A.P., Appel, G., Heer, A., Dageforde, S. and Bottcher, M. (1999) Effect of sodium bentonite on the performance and blood variables of broiler chickens intoxicated with aflatoxins. Brit Poultry Sci, 40:115-119
