با توجه به اهمیت سلامت و بهداشت عمومی و ضررهای اقتصادی احتمالی صنعت دامپروری و تولید محصولات لبنی ناشی از مایکوتوکسین ها
، پیدا کردن روش های علمی و سریع جهت شناسایی و سم زدایی از مایکوتوکسین ها در غذای انسان و دام، به لحاظ اقتصادی اهمیت ویژه ای دارد. تحقیقات اخیر نشان داده است که آسانترین، عملی ترین و ارزان ترین شیوه در کاهش بروز اختلالات مربوط به سموم قارچی یا جلوگیری از ورود این سموم در شیر و محصولات دامی، استفاده از مواد جاذب در خوراک می باشد. این مواد مولکول توکسین در خوراک آلوده و در دستگاه گوارش به صورت غیرقابل برگشت جذب می کند بنابراین کمپلکس توکسین-جاذب از دستگاه گوارش عبور کرده و از طریق مدفوع دفع می شود و بدین صورت از جذب توکسین توسط بدن دام جلوگیری کرده و یا آن را به حداقل می رساند. توکسین بایندرهاموادی هستند که این وظیفه را بر عهده دارند.
عملکرد مختلف انواع توکسین بایندرها:
1. توکسین بایندرهای معدنی که پایه رسی دارند و معمولا شامل سیلیکات آلومینیم سدیم، کلسیم و منیزیم هستند و دارای ساختاری یونی می باشند. فیلوسیلیکات ها دارای ساختار لایه ای چهاروجهی و هشت وجهی هستند که به اینگونه برای خاصیت چسبندگی میان لایه ها طیف وسیعتری ایجاد می کند.
2.توکسین بایندرهایی آلی که بر پایه بتاگلوکان دیواره سلولی مخمرها (معمولا از دیواره سلولی مخمر ساکارومایسس سرویسیه استفاده می شود) هستند و دارای ساختار 1 و 3 بتاگلوکان و 1 و 6 بتاگلوکان بوده و وظیفه ی جذب سموم غیرپلار را دارند، در نتیجه ریزمغذی های جیره را به خود جذب نمی کنند. این توکسین بایندرها بر اساس پیوندهای واندروالسی و هیدروژنی به مایکوتوکسین ها متصل می شوند که به این صورت میل ترکیبی بالایی برای جذب دارند و مقدار کم توکسین را به خوبی جذب می کنند. این ویژگی باتوجه به این موضوع که همکاری دو توکسین حتی در صورت کم بودن میزان آنها اثرات مخربتری نسبت به مقدار بالای یک توکسین در جیره دارند، حائز اهمیت است.
3. توکسین بایندرهای دارای اسیدهای آلی و نمک های آنها که PH محیط را پایین آورده و شرایط را برای رشد قارچها و کپکها نامناسب می کند و باعث اثربخشی بیشتر توکسین بایندر می شود.
توکسین بایندرها می توانند با تغییرشکل زیستی توکسین ها اثر خود را اعمال کنند. بنابراین میکروارگانیسم هایی که در توکسین باندر موجود است، آنزیم های اختصاصی ترشح می کنند که ساختار شیمیایی دسته ای از مایکوتوکسین ها را تغییر می دهد و به این طریق آنها را به مواد غیرسمی تبدیل می کند. علاوه بر آن این میکروارگانیسم ها از طریق حذف رقابتی می توانند جایگزین باکتری های بیماری زا شوند.
توکسین بایندر می تواند از طریق محافظت زیستی عمل کند به این صورت که ممکن است توکسین باندر حاوی ترکیبات گیاهی و جلبکی خاصی باشد که به علت دارا بودن خواص درمانگری و بهبود در سیستم ایمنی و محافظت از کبد، بتواند با اثرات سوء مایکوتوکسین ها مقابله کند و به این روش محافظت زیستی خود را اعمال کند.
نسل جدید توکسین بایندرها از هیدرولیز دیواره سلولی برخی از گیاهان بدون کمک حلال بدست آمده و دارای ساختار پلیمر غیرقابل حل است و با وزن مولکولی 10000 دالتون، دمای 120 درجه را تحمل می کند که قابلیت باند کردن مایکوتوکسین در غذای موجود در شکمبه و روده می باشد و با عمل آنتی اکسیدانی قوی، قارچ ها و کپک ها را کنترل می کند.
یک توکسین بایندر مناسب، می بایست دارای ویژگی های زیر باشد:
1. دارای ظرفیت جذب بالا
2. موثر بر قارچ های مختلف
3. طعم خوراک را تغییر ندهد
4. افزایش ضریب تبدیل خوراک
5.تقویت سیستم ایمنی و موجب افزایش تیتر آنتی بادی شود و پاسخ مناسب به واکسیناسیون
6. برای ماشین آلات تولید خوراک، خورنده نباشد
7. نسبت به حرارت بالا و دمای پلت مقاوم باشد
8. فاقد دوره ی منع مصرف بوده و بتوان همزمان آن را با تمام افزودنی ها استفاده کرد
9. علاوه بر جذب توکسین ها از کلوخه شدن خوراک جلوگیری کند
10. اقتصادی باشد
11. سایر موادغذایی را باند نکند
12. فاقد سمیت و فلزات سنگین باشد
13.جمعیت میکروبی مدفوع را تحریک کند و با کم کردن آمونیاک موجب کاهش بوی بد مدفوع و خنثی شدن PH شود.
