اثر بنتونیت سدیم بر مقاومت علیه بیماری برونشیت

تغذیه‌ی جوجه‌های گوشتی از جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌زده سبب کاهش معنی‌دار میزان تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت گردید (قهری، 1388). اگوز و همکاران (2003) جیره‌ی حاوی 50 و ppb 100 آفلاتوکسین را از سن یک روزگی در اختیار جوجه‌های گوشتی قرار دادند و تا سن 20 روزگی اثری بر کاهش تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی مشاهده نکردند. ولی در سنین 30 و 42 روزگی تفاوت معنی‌داری از این نظر با گروه شاهد مشاهده نمودند. این امر بیان‌گر این است که شدت و چگونگی اثر سرکوب ایمنی، به‌طول دوره‌ی استفاده از جیره‌ی آلوده به سموم قارچی و میزان آن بستگی دارد و به‌عبارتی آفلاتوکسیکوزیس، وابسته به دوز می‌باشد.

نکته‌ی مورد توجه دیگر این است که تغذیه از جیره‌های حاوی سموم قارچی سبب کاهش میزان تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری‌های مختلف می‌گردد و به‌عبارتی آفلاتوکسین تولید آنتی‌بادی را با مشکل مواجه نموده و باعث نقص در ایمنی هومورال شده و افزایش حساسیت نسبت به بیماری‌های عفونی (چانگ و همیلتون، 1982؛ گیامبرون و همکاران، a,b1985) و عدم کفایت پاسخ در برابر واکسن‌ها را (محی الدین، 1993) به‌دنبال دارد. همچنین باید گفت که جوجه‌های تغذیه شده از جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌زده در این تحقیق، علی‌رغم این‌که با تضعیف سیستم ایمنی مواجه بودند ولی هیچ‌گونه علایم و اثرات بالینی را از خود نشان ندادند، این امر نیز به‌دلیل پایین بودن سطح آفلاتوکسین جیره و حساس بودن سیستم ایمنی هومورال می‌باشد؛ چراکه سیستم ایمنی هومورال در سطوح پایین آفلاتوکسین تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

عزام و گابال (1998) کاهش تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی را در مرغ‌های تخم‌گذار تجاری تغذیه شده از جیره‌ی حاوی ppb 200 آفلاتوکسین گزارش کردند. همچنین آن‌ها در تحقیق دیگری (1998) دریافتند که تغذیه‌ی جوجه‌های مرغ تخم‌گذار تجاری از جیره‌های حاوی ppb 200 آفلاتوکسین سبب کاهش تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی می‌گردد.

اثر بنتونیت سدیم

استفاده از بنتونیت سدیم در جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌زده سبب بهبود تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی گردید. به‌طوری که تفاوت معنی‌داری از این نظر مابین جوجه‌های تغذیه شده از جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌زده با جوجه‌هایی که همین جیره‌ را به ‌همراه بنتونیت سدیم دریافت کرده بودند در سن 28 روزگی مشاهده گردید. اما این تفاوت در سن 35 روزگی علی‌رغم بهبود تیتر آنتی‌بادی معنی‌دار نبوده است. همچنین تفاوت معنی‌داری از نظر میزان تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی مابین جوجه‌های دریافت کننده‌ی بنتونیت سدیم با جوجه‌های دریافت کننده‌ی یک درصد اسید هیومیک مشاهده گردید. و به‌عبارتی اسید هیومیک در سطح یک درصد بیش‌تر از بنتونیت سدیم در ممانعت از تاثیر جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌زده بر کاهش تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی موثر بوده است.

این موضوع احتمالاً می‌تواند ناشی از توانایی زیاد اسید هیومیک در کاهش بیش‌تر جذب آفلاتوکسین از روده، جذب سموم مختلف موجود در جیره‌ی غذایی حاوی ذرت کپک‌زده، تحریک سیستم ایمنی، جذب بهتر مواد مغذی و عدم ایجاد اتصال با آن‌ها، کاهش باکتری‌های پاتوژن در روده و کاهش مواد سمی در روده در مقایسه با بنتونیت سدیم باشد (جونه و همکاران، 2003؛ شرمر و همکاران، 1998). لازم به ذکر است که تفاوت معنی‌داری از نظر میزان تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی در جوجه‌های دریافت کننده‌ی بنتونیت سدیم با جوجه‌هایی که سطوح دیگر اسید هیومیک و یا دیواره‌ی سلولی مخمر را دریافت کرده بودند مشاهده نشد. به عبارت دیگر بنتونیت سدیم نیز به کاهش جذب آفلاتوکسین از روده (رزا و همکاران، 2001)، در جلوگیری از کاهش تیتر آنتی‌بادی موثر بوده است.