اثر بنتونیت سدیم بر مقاومت علیه بیماری برونشیت

بیماری برونشیتInfectious Bronchitis (IB)

عامل IB، ویروس برونشیت عفونی (IBV) است که از جنس کروناویروس از خانوادۀ کروناویریده است. این بیماری در سراسر جهان شیوع داشته و آثار قابل توجهی بر اقتصاد کشورها دارد. با اینکه واکسن های اثربخشی وجود دارند که به صورت مداوم برای طیور صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند، ویروس عامل این بیماری قابلیت جهش بالایی دارد. در حال حاضر بیش از 20 سروتایپ  IBV در سراسر جهان شناسایی شده اند.

علائم بیماری برونشیت طیور

بیماری برونشیت طیور، توسط ویروس‌ها و باکتری‌ها ایجاد می‌شود و علائم آن به صورت زیر است:

• سرفه
• عطسه
• تنگی نفس
• ترشحات حلق
• تغییر در رفتار طیور: طیور مبتلا به این بیماری، دچار تحرک کمتر و خواب بیشتر می‌شوند.
• افزایش دمای بدن: ممکن است دمای بدن طیور مبتلا به برونشیت، افزایش یابد. دمای طبیعی بدن آن‌ها، بین (میان)۴۱-۴۳ درجه سانتیگراد است و افزایش آن، می‌تواند نشان‌دهنده وجود عفونت باشد.
• افت اشتها
• کاهش تولید مثل
• کاهش رشد در جوجه‌ها

در صورتی که این علائم را در طیور خود مشاهده کردید، لازم است جهت بررسی وضعیت سلامت آن‌ها، با دامپزشک مشورت کنید.

روش‌های پیشگیری از بیماری برونشیت طیور

برای جلوگیری از  بروز این بیماری، روش های مختلفی وجود دارد. برای مثال، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

۱. رعایت بهداشت و ضدعفونی کردن

مطمئن شوید که محیط نگهداری از طیور تمیز باشد. از ضدعفونی کننده‌ها، برای پاک کردن سطوح و وسایل استفاده کنید.

۲. محدود کردن تماس با پرندگان وحشی

سعی کنید تماس طیور خود را با پرنده های وحشی قطع کنید، زیرا می‌تواند عامل انتقال بیماری باشد.

۳. قرنطینه

طیور مبتلا به برونشیت، باید از طیور سالم جدا شوند تا جلوی انتقال بیماری گرفته شود.

۴. واکسیناسیون

در برخی موارد، واکسن‌هایی برای پیشگیری از بروز برونشیت طیور وجود دارد. مشورت با یک دامپزشک یا کارشناس مرغداری در مورد این مسئله، می‌تواند مفید باشد.

۵. برنامه تغذیه صحیح

تامین مواد غذایی کافی و تغذیه درست برای طیور، می‌تواند سیستم ایمنی آن‌ها را تقویت کند و در مقابل بیماری‌ها، مقاومت آن‌ها را افزایش دهد.

روش درمان بیماری برونشیت طیور

در صورتی که برونشیت طیور ناشی از عفونت با باکتری هایی مثل مایکوپلاسما گالی سپتیکوم باشد، درمان عموماً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شود. برخی از آنتی‌بیوتیک‌های معمول درمان این بیماری عبارتند از:

1. تتراسایکلین ها مانند اکسی تتراسایکلین و داکسی سایکلین
2. ماکرولیدها مانند تایلوزین و اریترومایسین
3. فلوروکینولون ها مانند انروفلوکساسین و سارافلوکساسین

دیگر راه های درمان، به شرح زیر هستند:

1. 1. در صورت بروز علائم شدید برونشیت، ممکن است نیاز به استفاده از ماسک تنفسی و دستگاه های تنفسی مصنوعی باشد تا به طیور در تنفس صحیح کمک کند.
   2. تهویه مناسب در محل نگهداری از طیور و پاکیزه نگه داشتن آن
   3. استراحت کافی و کاهش تنش و استرس طیور
   4. تغذیه مناسب
   5. حذف و کاهش عوامل تحریک کننده مانند آلودگی هوا، دود و گرد و غبار

مهمترین عامل درمان اصلاح تغذیه

تغذیه‌ی جوجه‌های گوشتی از جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌زده سبب کاهش معنی‌دار میزان تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت گردید (قهری، 1388). اگوز و همکاران (2003) جیره‌ی حاوی 50 و ppb 100 آفلاتوکسین را از سن یک روزگی در اختیار جوجه‌های گوشتی قرار دادند و تا سن 20 روزگی اثری بر کاهش تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی مشاهده نکردند.

در سنین 30 و 42 روزگی تفاوت معنی‌داری از این نظر با گروه شاهد مشاهده نمودند. این امر بیان‌گر این است که شدت و چگونگی اثر سرکوب ایمنی، به‌طول دوره‌ی استفاده از جیره‌ی آلوده به سموم قارچی و میزان آن بستگی دارد و به‌عبارتی آفلاتوکسیکوزیس، وابسته به دوز می‌باشد.

نکته‌ی مورد توجه دیگر این است که تغذیه از جیره‌های حاوی سموم قارچی سبب کاهش میزان تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری‌های مختلف می‌گردد و به‌عبارتی آفلاتوکسین تولید آنتی‌بادی را با مشکل مواجه نموده و باعث نقص در ایمنی هومورال شده و افزایش حساسیت نسبت به بیماری‌های عفونی (چانگ و همیلتون، 1982؛ گیامبرون و همکاران، a,b1985) و عدم کفایت پاسخ در برابر واکسن‌ها را (محی الدین، 1993) به‌دنبال دارد.

همچنین باید گفت که جوجه‌های تغذیه شده از جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌زده در این تحقیق، علی‌رغم این‌که با تضعیف سیستم ایمنی مواجه بودند ولی هیچ‌گونه علایم و اثرات بالینی را از خود نشان ندادند، این امر نیز به‌دلیل پایین بودن سطح آفلاتوکسین جیره و حساس بودن سیستم ایمنی هومورال می‌باشد؛ چراکه سیستم ایمنی هومورال در سطوح پایین آفلاتوکسین تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

عزام و گابال (1998) کاهش تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی را در مرغ‌های تخم‌گذار تجاری تغذیه شده از جیره‌ی حاوی ppb 200 آفلاتوکسین گزارش کردند. همچنین آن‌ها در تحقیق دیگری (1998) دریافتند که تغذیه‌ی جوجه‌های مرغ تخم‌گذار تجاری از جیره‌های حاوی ppb 200 آفلاتوکسین سبب کاهش تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی می‌گردد.

تأثیر بنتونیت سدیم در درمان بیماری برونشیت

استفاده از بنتونیت سدیم در جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌ زده سبب بهبود تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی گردید.

به‌طوری که تفاوت معنی‌داری از این نظر مابین جوجه‌های تغذیه شده از جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌زده با جوجه‌هایی که همین جیره‌ را به ‌همراه بنتونیت سدیم دریافت کرده بودند در سن 28 روزگی مشاهده گردید. اما این تفاوت در سن 35 روزگی علیرغم بهبود تیتر آنتی‌بادی معنی‌دار نبوده است.

تفاوت معنی‌داری از نظر میزان تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی مابین جوجه‌های دریافت کننده‌ی بنتونیت سدیم با جوجه‌های دریافت کننده‌ی یک درصد اسید هیومیک مشاهده گردید.

و به‌ عبارتی اسید هیومیک در سطح یک درصد بیش‌تر از بنتونیت سدیم در ممانعت از تأثیر جیره‌ی حاوی ذرت کپک‌زده بر کاهش تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی موثر بوده است.

این موضوع احتمالاً می‌تواند ناشی از توانایی زیاد اسید هیومیک در کاهش بیش‌تر جذب آفلاتوکسین از روده، جذب سموم مختلف موجود در جیره‌ی غذایی حاوی ذرت کپک‌زده، تحریک سیستم ایمنی، جذب بهتر مواد مغذی و عدم ایجاد اتصال با آن‌ها، کاهش باکتری‌های پاتوژن در روده و کاهش مواد سمی در روده در مقایسه با بنتونیت سدیم باشد (جونه و همکاران، 2003؛ شرمر و همکاران، 1998).

لازم به ذکر است که تفاوت معنی‌داری از نظر میزان تیتر آنتی‌بادی علیه بیماری برونشیت عفونی در جوجه‌های دریافت کننده‌ی بنتونیت سدیم با جوجه‌هایی که سطوح دیگر اسید هیومیک و یا دیواره‌ی سلولی مخمر را دریافت کرده بودند مشاهده نشد.

به عبارت دیگر بنتونیت سدیم نیز به کاهش جذب آفلاتوکسین از روده (رزا و همکاران، 2001)، در جلوگیری از کاهش تیتر آنتی‌بادی موثر بوده است.

جمع بندی

در صورت بروز علائم برونشیت در طیور خود، بهتر است به یک دامپزشک مراجعه کنید تا بیماری و علت آن، تشخیص داده شود و درمان مناسب را شروع کنید. همچنین، مهم است که با دامپزشک یا کارشناس مرغداری مشورت کنید تا راهکارهای مناسبی را برای پیشگیری از این بیماری ارائه دهد.