شرکت دانش بنیان مگافرآور

5 روش‌ حذف و غیرفعال کردن آفلاتوکسین‌ها

فساد مواد غذایی تو سط قارچ های تولید کننده مایکوتوکسین یکی از مشکلات اساسی سلامت مواد غذایی بوده وقارچ ها مسئول خسارت های اقتصادی قابل توجهی به محصولات کشاورزی هستند. در میان مایکوتوکسین ها،آفلاتوکسین ها متابولیت های ثانویه سرطان زا و به شدت سمی هستند که عمدتا توسط آ سپرژیلوس فلاووسوآسپپرژیلوس پارازیتیکوس در محصولات کشاورزی مانند بادام زمینی، دانه ذرت، غلات و خوراک حیوانات تولیدمی شوند درجه حرارت بالا، رطوبت بالا و تخیره ماده غذایی شرایط را برای تولید مایکوتوکسین ها در مواد غذایی فراهم می کند.

آنچه در این مقاله میخوانید

روش‌های حذف و غیرفعال کردن آفلاتوکسین‌ها

1- روش فیزیکی

  •   درجه حرارت

حساسیت آفلاتوکسین‌ها، در برابر حرارت تابع شرایط محیطی است. برای مثال وجود رطوبت در موادغذایی باعث افزایش درصد تجزیه و از بین رفتن آفلاتوکسین‌ها در برابر حرارت می‌شود و این کار تحت‌تأثیر هیدرولیز حلقه لسیتینی در غلظت‌های مؤثر رطوبت و درجه حرارت انجام می‌گیرد. یا اینکه حضور رطوبت در محیط سبب تحریک واکنش‌های شیمیایی در موقعیت‌های مختلف بعضی مایکوتوکسین‌ها شده است.

در نتیجه سمیت آنها را تغییر می‌دهد. یا حضور پروتئین‌ها و سایر ترکیبات غذایی در محیط باعث حفظ و ثبات آفلاتوکسین‌ها در موادغذایی حرارت دیده می‌شوند که اینکار ناشی از کاهش نفوذ حرارت و تثبیت توکسین به وسیله اتصال با پروتئین‌ها و سایر اجزای تشکیل‌دهنده نمونه غذایی است. (لیندرفِلسِر و سیئِگ لار، 1970).

برای افزایش درصد تجزیه و کاهش انواع مایکوتوکسین‌ها و به خصوص آفلاتوکسین‌ها در موادغذایی انواع روش‌های حرارتی وجود دارد که عبارتند از:

الف) بریان کردن موادغذایی: موادغذایی حاوی آفلاتوکسین و یا اوکراتوکسین چنانچه به مدت 30 دقیقه در درجه حرارت بالاتر از 150 تا 200 درجه سانتی‌گراد سرخ شوند، سمیت آنها به میزان 40 تا 80 درصد کاهش می‌یابد (کلیچ و همکاران، 1995).

ب) پخت به صورت نان یا کیک یا پخت در فر: درجه حرارت‌های 90 تا 120 درجه سانتی‌گراد فر سبب می‌شود که 80 درصد آفلاتوکسین در نان یا کیکی که 20 درصد آفلاتوکسین داشته، تجزیه شود (لِتوتور و همکاران، 1983).

ج) پخت در محیط‌های آبکی یا پخت مرطوب: درصد تجزیه آفلاتوکسین‌ها و به خصوص آفلاتوکسین B1 در محیط‌های آبکی و در درجه حرارت‌های 120 به مدت 20 دقیقه افزایش می‌یابد. زیرا در این روش حلقه لکتونی آفلاتوکسین بلوکه شده و خصوصیات خود را از دست می‌دهد (لِتوتور و همکاران، 1983).

  •  استفاده از صافی‌ها

امروزه به کمک صافی‌ها و عمل فیلتراسیون در صنایع مختلف به خصوص صنایع روغن‌کشی، قادرند 100 درصد آفلاتوکسین موجود در روغن‌های خورکی را حذف نمایند. عمل سانتریفوژ کردن قادر است فقط 65 درصد آفلاتوکسین موجود در روغن بادام‌زمینی را رسوب داده و حذف نماید و 35 درصد باقیمانده را می‌توان به کمک خاک‌های فعال شده و جذب سطحی آفلاتوکسین بر روی آنها از محیط غذایی دور نمود(لِتوتور و همکاران، 1983).

  •  جداسازی مکانیکی

جداسازی مکانیکی محصولات کشاورزی آلوده به آفلاتوکسین، به عنوان یک روش فیزیکی خنثی‌سازی و یا غیرفعال نمودن آفلاتوکسین‌ها نبوده، بلکه سیستمی است جهت پیشگیری از رشد و توسعه و نفوذ عوامل تولیدکننده انواع آفلاتوکسین در محصولات کشاورزی و به خصوص محصولات غذایی (ساراجیوا و همکاران، 1989).

2- روش اشعه‌دهی

اشعه‌های یونیزه کننده نظیر اشعه گاما اغلب برای حذف میکروارگانیسم‌های بیماریزا از موادغذایی مختلف و انواع خوراک دام استفاده می‌شود. این اشعه در مقایسه با اشعه مرئی و یا UV تأثیر بیشتری دارد، چون قابلیت نفوذ آن در انواع جامدات و مایعات بیشتر از سایر اشعه‌ها می‌باشد.

اما مولکول‌های آلی با ساختمان پیچیده نظیر انواع آفلاتوکسین‌ها در برابر اشعه گاما آب را تجزیه کرده و سبب آزاد شدن رادیکال‌ها می‌گردد. در نتیجه شرایط لازم برای تخریب و تجزیه آفلاتوکسین‌ها ایجاد می‌شود (لیندرفِلسِر و سیئِگ لار، 1970).

3- روش عمل‌آوری

عمل‌آوری بعضی از محصولات کشاورزی باعث کاهش میزان آفلاتوکسین در محصول نهایی می‌شود. برای مثال آسیاب کردن دانه‌های مرطوب باعث می‌شود عصاره دانه که محتوی مواد پیش‌ساز و تشکیل‌دهنده آفلاتوکسین است، خارج شوند.

یا عمل‌آوری و خیساندن دانه‌های ذرت موجب می‌شود که آفلاتوکسین در بخش‌های مختلف دانه قرار گیرد به صورتی که 40 درصد آفلاتوکسین موجود در آب مرحله خیساندن دانه‌ها، 38-30 درصد در فیبر دانه، 17-4 درصد در گلوتن و 10-6 درصد در جوانه قرار می‌گیرد. همچنین اگر دانه برنج مرطوب تخمیر شده و برشته گردد، آفلاتوکسین موجود در دانه از بین می‌رود (لِتوتور و همکاران، 1983).

4- روش شیمیایی

روش‌های شیمیایی غیرفعال کردن انواع آفلاتوکسین در محصولات کشاورزی، باید آفلاتوکسین‌ها را به طور کامل به یک فرآورده غیرسمی تبدیل کند، بدون اینکه تغییری در کیفیت و ماهیت مواد اولیه ایجاد نماید. حلقه لکتونی در ساختمان انواع آفلاتوکسین‌ها بیشترین تأثیر را در برابر عوامل شیمیایی می‌پذیرند.

برای مثال در برابر عوامل قلیایی حلقه‌های لکتونی باز شده و هیدرولیز می‌شوند و این کار منجر به کاهش سمیت و سرطانزا بودن آفلاتوکسین‌ها می‌گردد (ساراجیوا و همکاران، 1989).

5- ترکیبات کمپلکس کننده (جاذب)

تحقیقات اخیر نشان داده است که آسان­ترین، عملی­ترین و ارزان­ترین شیوه در کاهش بروز اختلالات مربوط به سموم قارچی به ویژه AFB1 یا جلوگیری از ورود این سموم به شیر و محصولات دامی استفاده از مواد جاذب یا مواد کمپلکس کننده در خوراک می­باشد.

این ترکیبات مولکول آفلاتوکسین را در خوراک آلوده و در دستگاه گوارش بصورت محکم و غیر قابل برگشت جذب می­کند، بنابراین کمپلکس آفلاتوکسین-جاذب از دستگاه گوارش عبور کرده و از طریق مدفوع دفع می­شود و بدین صورت از جذب آفلاتوکسین جلوگیری کرده و یا آن را به حداقل می­رساند.

ترکیبات جاذب مختلفی جهت کاهش جذب آفلاتوکسین در خوراک و دستگاه گوارش حیوانات اهلی استفاده شده ­اند، اما پرکاربردترین ترکیبات جاذب ترکیبات معدنی (Inorganic) رسی هستند.

تاکنون از زئولیت طبیعی، بنتونیت، آلومینوسیلیکات­های هیدراته سدیم-کلسیم، دیواره سلولی مخمر و زغال فعال برای کاهش سمیت آفلاتوکسین­ها در خوراک طیور استفاده شده است (هیوئینگ و همکاران، 2001). فرآیند سم زدایی موفق، باید اقتصادی و قادر به حذف تمامی مقادیر ناچیز سم بدون برجای گذاشتن باقیمانده ­های خطرناک بوده و در عین حال بر ارزش غذایی فرآورده تاثیری سوء نداشته باشد.

جاذب­های معدنی و آلومینوسیلیکات­ها به دلیل ساختار قطبی و باردار خود، در جهت خنثی نمودن بار ساختار خود با سموم قطبی از جمله AFB1 متصل می­شوند. از جمله این جاذب­ها، بنتونیت به دلیل ویژگی جذبی بالا مورد بررسی زیادی قرار گرفته و مشخص شده که این رس توانایی جذب آفلاتوکسین در مطالعات آزمایشگاهی و کاهش اثرات سوء گروه آفلاتوکسین را در مطالعات مزرعه­ای دارد (مجتهدی، 1392؛ فیلیپس و همکاران، 1998؛ لمکه و همکاران، 2001).

بنتونیت اساسا یک آلومینوسیلیکات آبدار، یک رس پلاستیکی و بسیار کلوئیدی است و ویژگی منحصر به فرد آن این است که هنگام قرار گرفتن در آب چندین برابر میزان اولیه افزایش حجم پیدا کرده و در برابر حرارت مقاوم است. بنتونیت ­ها در ابتدا به عنوان پلت چسبان مورد استفاده قرار می­گرفتند. بعدها نشان داده شده که این ترکیبات، توانایی زیادی در جذب سموم قارچی به ویژه آفلاتوکسین­ها دارند.

بنتونیت سدیم و بنتونیت کلسیم، دو نوع طبیعی از بنتونیت­ها هستند که به میزان زیادی در جیره های دام و طیور استفاده می­شوند. این ترکیبات دارای ساختمانی با توانایی جذب و اتصال به آفلاتوکسین­ها برای خنثی نمودن آن­ها می­باشند. سطح مولکولی این ترکیبات با آب اشباع شده و قادرند ساختمان اتمی قطبی آفلاتوکسین­ها را به خود جذب نمایند.

بنتونیت با باندشدن با بخش بتاکربونیل مولکول آفلاتوکسین در جلوگیری از آفلاتوکسیکوزیس موثر است (فیلیپس، 1990؛ شایدلر، 1993؛ لدوکس، 1999). افزودن ترکیبات بنتونیت به جیره حاوی آفلاتوکسین باعث افزایش مصرف خوراک، افزایش وزن بدن، کاهش ضریب تبدیل و نسبت وزن کبد، کلیه و طحال می­شود (دی وراک، 1990؛ رزا و همکاران، 2001؛ میازو و همکاران، 2005؛ رادکو، 2007).

یک جاذب بایستی یکسری ویژگی­های خاص را داشته باشد تا جهت کاهش سمیت مایکوتوکسین­ها موفق باشد. درک اینکه یک جاذب چگونه موجب کاهش سمیت می­گردد مهم است، زیرا برخی از جاذب­ها ممکن است در جذب آفلاتوکسین نسبت به دیگر مایکوتوکسین­ها، موثر تر باشند.

با این وجود، مکانیسم عمل جاذب­های مختلف با مایکوتوکسین­های مختلف، هنوز به طور کامل تعیین نشده است (استرود، 2006).جاذب­های رسی شامل آلومیناها، سیلیکات­ها، فیلوسیلیکات­ها، زئولیت­ها، بنتونیت­ها و کائولین­ها می­باشند. از جمله جاذب­های غیر رسی می­توان کربن فعال، دیواره سلولی مخمر و … را نام برد.

محصولات دانش محور مگافراور

دیگر مقالات مگافراور
پلت بایندر

تاثیرات تغذیه ای پلت بایندرها

پلت بایندر مناسب چسباننده ذرات خوراک پلت بایندر ها شده است. امروزه در مرغداری ها استفاده از بنتونیت سدیم رواج پیدا کرده است. ثابت شده است که پلت کردن خوراک طیور به ویژه جیره های با انرژی کم، اثرات بسیار سودمندی را خواهد داشت. یکی از موارد استفاده از بنتونیت در خوراک دام ، پرندگان و … می باشد.
امروزه متخصصان تغذیه به دنبال راهی برای افزایش مقاومت فیزیکی انواع پلت بایندر هستند.با توجه به افزایش استفاده از خوراک های پلت شده در مرغداری ها این موضوع یک امر ضروری می باشد.

ادامه →

بررسی کارایی سه نوع بنتونیت جهت کاهش اثرات آفلاتوکسین B1 در جوجه های گوشتی

آفلاتوکسین B1 یک آلاینده­ ی شایع در خوراک طیور می­باشد و بیشترین سمیت حاد و مزمن را در بین کلیه­ ی مایکوتوکسین­ ها دارد. در طول دهه­­ی گذشته، تحقیقات به خوبی تأثیر منفی آفلاتوکسین B1 بر سلامت طیور را نشان داده ­اند. از این رو تعیین وضعیت غلظت آفلاتوکسین B1 در خوراک طیور ضروری است.

ادامه →
بافر ها

بافرها و ترکیبات آلکالایزر

در علم تغذیه بافر به عنوان نمک یک اسید ضعیف یا هیدروکسید و یا اکسید تعریف میشود که میتواند اسیدهای خوراک و یا اسیدهای تولید شده در طول هضم و متابولیسم ماده مغذی را خنثی نماید .جهت اینکه یک ترکیب به عنوان بافر در شرایط فیزیولوژی مؤثر واقع شود باید..

ادامه →