اثرات آفلاتوکسین ها
امروزه اثرات آفلاتوکسین ها بر سلامت و تولیدات حیوانات مزرعه ای برکسی پوشیده نیست. همچنین با پیشرفت علم و تحقیقات بشر، میدانیم بهترین و ارزانترین راه مبارزه با این سموم چیست. بهره بردن از تجربیات و تحقیقات سایر محققین به ما کمک میکند که ساده ترین روش و در عین حال مناسبترین آن را انتخاب نماییم.
ارزانترین و بهترین راه مقابله با سموم قارچی (آفلاتوکسین و اوکراتوکسین)
استفاده از جاذبهای معدنی نظیر بنتونیت سدیم میباشد که کارایی بالایی در جذب سم در خوراکهای آلوده دارد. در این مقاله به بررسی آخرین مطالعات انجام شده در زمینه اثرات آفلاتوکسین B1 بر طیور و افزودن بنتونیت سدیم به جیره جهت سمیت زدایی آن می پردازیم.
نیف و همکاران (2013) گزارش کردند، مصرف 2/5 میلی گرم AFB1در کیلوگرم خوراک موجب کاهش مصرف خوراک، اضافه وزن روزانه و افزایش ضریب تبدیل غذایی جوجه های گوشتی میشود و وزن کلیه و کبد آنها نسبت به گروه شاهد افزایش مییابد. همچنین با افزایش مقدار AFB1، میزان تلفات بیشتر می شود.
مرور مقالات در خصوص اثرات آفلاتوکسینB1
مصرف 1 و 2 میلی گرم AFB1 در کیلوگرم خوراک در جوجه های گوشتی به مدت 21 روز موجب کاهش گلوکز، آلبومین، پروتئین، کلسیم و فسفر سرم خون شده و میانگین مصرف خوراک و افزایش وزن روزانه در اثر AFB1 کاهش و با افزایش مقدار AFB1، تلفات افزایش یافت (ژائو و همکاران، 2010).
مصرف خوراک در جوجه های تغذیه شده با 0/5 و 1 میلی گرم AFB1 در کیلوگرم خوراک تحت تاثیر قرار نگرفت اما افزایش وزن کمتری نسبت به تیمار کنترل داشت و گروه دیگری از جوجه ها که 2 میلی گرم AFB1 در کیلوگرم خوراک مصرف کرده بودند، تنها 83% مصرف خوراک و 75% رشد نسبت به تیمار کنترل داشت (چن و همکاران، 2014).
مصرف 1 میلی گرم AFB1 در کیلوگرم، باعث کاهش شدید رشد و پاسخ ایمنی شد و 2 میلی گرم آن، وزن اندام های داخلی را افزایش داد و وزن بورس فابرسیوس را کاهش داد (ورما و همکاران، 2004).
در آزمایشی که از سطوح پایین AFB1 در خوراک استفاده شد، جوجه های تغذیه شده با 50 میکروگرمAFB1 در کیلوگرم خوراک، دچار نکروز سلولهای کبدی شدند اما شاخصهای تولیدی و خونی آنها تحت تأثیر قرار نگرفت (مگنولی و همکاران، 2011).
مجتهدی (1392) گزارش کرد، افزودن AFB1 به محیط کشت، موجب کاهش تولید گاز (نرخ و کل تولید گاز)، کاهش قابلیت هضم خوراک و کاهش تولید اسیدهای چرب فرار و نیتروژن آمونیاکی گردید که این نتایج میتواند بیانگر اثرات منفی و ممانعت کنندگی AFB1 بر رشد و فعالیت میکروارگانیسمهای شکمبه باشد.
در آزمایشی که از 500 میکروگرم AFB1 در کیلوگرم خوراک استفاده شد، کاهش معنی داری در مصرف خوراک و افزایش وزن جوجه ها نسبت به تیمار شاهد مشاهده شد (مالکی نژاد، 1393).
به طور کلی آندراتا و همکاران (2011) پس از تجزیه و تحلیل 98 مقاله از سال 1980 تا 2009 گزارش کردند، غلظت آستانه برای کاهش رشد جوجه ها 0/95 میلی گرمAFB1 در کیلوگرم خوراک است.
کارایی بنتونیت در سمیت زدایی آفلاتوکسینB1
مطالعات نشان داد، افزودن 0/5 درصد بنتونیت در خوراک جوجه های گوشتی، میتواند اثرات سوء ناشی از مصرف 2/5 میلی گرم آفلاتوکسین را کاهش داده و مصرف خوراک و افزایش وزن روزانه را بهبود بخشد و باقیمانده ی آفلاتوکسین در کبد و کلیه را کاهش دهد اما به طور کامل آنها را از بین نمیبرد (نیف و همکاران، 2013).
در جوجه اردک ها، افزودن 0/1 درصد بنتونیت به جیره، موجب کاهش درصد تلفات گردید و ارتفاع پرزهای روده باریک و وزن اندامهای داخلی (روده باریک، طحال و تیموس) افزایش یافت (ون و همکاران، 2013).
افزودن 0/1 درصد بنتونیت در جیره میتواند با اثرات AFB1 روی هماتولوژی، بیوشیمی سرم و تنش اکسیداتیو در اردک مقابله کند (لی و همکاران، 2012).
همچنین 0/5 درصد بنتونیت در جیره جوجه های گوشتی، افزایش وزن را بهبود بخشید و بیان ژن کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز کبد را افزایش داد (چن و همکاران، 2014).
جوجه خروس های گوشتی نژاد کاب که با جیره های محتوی 1-2% بنتونیت سدیم تغذیه شده بودند، دارای مصرف خوراک بیشتر، افزایش وزن بیشتر و ضریب تبدیل کمتر بودند. همچنین بنظر می رسد پلت کردن جیره ها و افزودن 1-2% بنتونیت، می تواند عملکرد جوجه های گوشتی را بهبود بخشد (سالاری و همکاران، 2006).
در مطالعه دیگری مشاهده شد که وقتی بنتونیت سدیم به میزان 0/5 درصد به خوراک حاوی 1/25 میلی گرم AFB1 اضافه شد، سبب بازیابی غلظت پروتئین پلاسما در سطح طبیعی خود شد (ویرا، 2003).
افزودن جاذب های بنتونیتی به جیره گاوهای شیری نژاد هلشتاین، موجب کاهش معنی دار نرخ و مقدار تولید گاز، کاهش قابل توجه قابلیت هضم ماده خشک و غلظت نیتروژن آمونیاکی گردید، و علاوه بر این موجب افزایش معنی دار pH محیط کشت در تمامی تیمارهای حاوی جاذب شدند (مجتهدی، 1392)
سطح 0/5 درصد بنتونیت سدیم در تقابل با سطح 500 میکروگرم آفلاتوکسین سبب کاهش معنی دار ضریب تبدیل غذایی در مقایسه با تیمار شاهد آلوده شد (مالکی نژاد، 1393).